Zij is musicus, onderzoeker en specialiseerde zij zich in muziek van voor 1600. Daarnaast is zij artistiek leider van het ensemble Aventure. Met dit ensemble nam zij diverse CD's op. InBeeld bij ZijSpreekt: Ita Hijmans over de veelzijdigheid van laatmiddeleeuwse muziek. 

Hoe ben je hiermee in aanraking gekomen?
Soms kan muziek je zo raken dat het ‘hier en nu' én het ‘toen' samenvallen en alles klopt. Mij overkwam dat als 11-jarige in de laatgotische Burgerzaal in Middelburg. Gewend als ik was in ons ‘muziek-gezin' aan klassieke en romantische muziek, werd ik betoverd door de klank van de middeleeuwen die de Studio der frühen Musik liet horen. Het werd mijn muziek.

Wat houdt Middeleeuwse muziek in?
Middeleeuwse muziek uitvoeren betekent dat je door de vaak schaarse gegevens die zijn overgeleverd heen moet kijken. Je bouwt je eigen klankvoorstelling op, je eigen klinkend beeld van een tijd. Dat betekent niet per se dat je stukken onder het stof vandaan haalt – veel is digitaal toegankelijk – maar wel dat je allerhande gegevens moet interpreteren en met elkaar verbinden om tot een overtuigende uitvoering te komen. Het is een heel creatief proces.

Om van krabbels tot klinkende muziek te komen, leg je een boel puzzelstukjes naast elkaar. Je vraagt je af: wie zongen of speelden dit muziekstuk? Wie luisterden ernaar? Speelden instrumentalisten dit misschien ook en hoe deden zij dat? Op welke instrumenten speelden zij? Antwoorden vind je in de context van een specifiek muziekhandschrift; uit middeleeuwse loonlijsten; uit de iconografie. Zo weten we bijvoorbeeld dat 15^e-eeuwse stadsbesturen instrumentalisten in dienst hadden om te laten spelen bij processies of belangrijk bezoek. Die instrumentalisten maakten vaak volgens een vast recept hun eigen instrumentale versies van vocale stukken. Dat recept bleek te reproduceren in de 21^ste eeuw en zo maken ook wij onze eigen stukken volgens het 15^e-eeuwse proces en spelen die op eveneens gereconstrueerde instrumenten.

Foto: Aventure

Wat kun je bereiken met laatmiddeleeuwse muziek?
Muziek uit de late middeleeuwen kan je van alles over die maatschappij vertellen. Liederen over liefde en leed of politieke motetten over grote gebeurtenissen. Maar ook zien we muziekverzamelingen met het werk van gewone burgers die verbonden waren aan een bepaald instituut en lijkt het alsof je ertussen zat. Zelfs horen we het gebeier van klokken in vroeg 15^e-eeuwse motetten en het blazen van de wachter die de nacht en de dag aankondigt in eenstemmige melodieën als een soundscape van een 15^e-eeuwse stad.

Het is altijd opnieuw fascinerend om door het venster van muziek naar een lang vervlogen samenleving te kijken en er zo dicht bij te komen. Als dan alles klopt en we laten ons 21^ste-eeuwse publiek een 15^e-eeuws klankschap horen, dan is dat voor mij soms net zo betoverend als destijds.

Ita Hijmans boeken voor een boeiende lezing over laatmiddeleeuwse muziek? Bekijk haar profiel en neem contact op met ZijSpreekt.