Vrijhaven Shanghai. Hoe duizenden vluchtelingen in China aan de Holocoast ontkwamen is geschreven door Aziëdeskundige Joan Veldkamp. Zij belicht hierin Shanghai als toevluchtoord tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de hand van persoonlijke verhalen van twee joodse jongens die in 1938 met hun ouders nazi-Duitsland wisten te ontvluchten en in het getto van Shanghai, ondanks alle armoede en dreiging, een onvergetelijke jeugd hadden.
8 september werd Vrijhaven Shanghai onder grote belangstelling bij Athenaeum Boekhandel gepresenteerd en ZijWasErbij..

De persoonlijke verhalen van de twee joodse jongens worden gecombineerd met de memoires van de Nederlandse zakenman Hans Hennus die de terreur van de Japanse bezetter in Shanghai onderging in een gevangenenkamp. Bij de boekpresentatie waren zijn kinderen Betteke en Michiel aanwezig. Een impressie van de lancering.

Joan verhaalt over de totstandkoming en dankt alle betrokkenen	Redacteur Erik de Bruin en uitgever Plien van Albeda van Balans	Eerste exemplaar is voor Betteke Hennus
Drukte bij Athenaeum Spui A'dam met midden voor: Naima Azough, publicist	Broer en zus: Betteke en Michiel Hennus (fotograaf: Pieter Lommerse)	Met Kajsa Ollongren (wethouder A'dam) en Irene van den Brekel (tv-producent)
Sylvie Steffers PR Balans en Birmadeskundige Minka Nijhuis #ZijSpreekt	Met programmamaker/dagvoorzitter Sandra Rottenberg #ZijSpreekt	MM met connector en ondernemer Marja Ruigrok #ZijSpreekt

Over Vrijhaven Shanghai
Shanghai, eind jaren dertig. In de nachtclubs van ‘het Parijs van het Oosten' wordt er lustig op los gefeest. Onder invloed van de Fransen, de Britten en de Amerikanen is de stad uitgegroeid tot een vrijhaven waar zowel welgestelde kosmopolieten als armzalige verschoppelingen hun geluk komen beproeven. Terwijl Hitler in Europa aan zijn onstuitbare opmars bezig is, wanen de rijke westerlingen in Shanghai zich onkwetsbaar, totdat Japan zich in de strijd mengt en de eerste ‘verdorven blanke kolonialisten' in gevangenkampen verdwijnen. Dat lot treft ook de Nederlandse familie Hennus.

Intussen is er dankzij de inspanningen van een kleine groep mensen een vluchtroute voor joden in het leven geroepen tussen Europa en Shanghai. Het voor velen onbekende verhaal van de joden die in China aan de holocaust ontkwamen, wordt door Joan Veldkamp verteld aan de hand van de verhalen van Guenter Cohn en Peter Engler - twee jongens die ondanks alle armoede en dreiging een onvergetelijke jeugd beleven in de nauwe steegjes van Shanghai en een vriendschap vormen voor het leven – worden wereldgeschiedenis en persoonlijke geschiedenis met elkaar verbonden.

Joan in haar voorwoord
'Ik ontdekte deze geschiedenis pas nadat ik in 2009 met mijn gezin van Tokio was verhuisd naar Shanghai, waar mijn man een nieuwe baan kreeg en ik ging werken als correspondent voor de NOS en Elsevier'. Naarmate ik me meer verdiepte in de stad als toevluchtsoord, stuitte ik op een merkwaardige gebeurtenis: de vorming van een getto waarin bijna achttienduizend Joden uit Duitsland en Oostenrijk terechtkwamen voor wie eind jaren dertig Shanghai de laatste hoop was op een veilig bestaan. Ik wilde er meer over weten.

Tijdens mijn zoektocht kwam ik Peter Engler op het spoor, die als vierjarige met zijn ouders uit Berlijn was gevlucht en ook in het getto van Shanghai belandde. Peter bleek nu in New Jersey aan de oostkust van Amerika te wonen en op middelbare scholen voorlichtingslessen over de oorlog te geven. Na afloop van onze eerste skypesessie over zijn jeugd in China zei hij: ‘Ik heb nog een goede vriend uit die tijd: Guenter. Wil je hem ook spreken?'
Guenter, evenals Peter een krasse tachtiger, had dezelfde vluchtroute afgelegd als zijn vriend en wilde er ook graag over vertellen. Met zijn drieën hebben we vele skypegesprekken gevoerd waarbij we rekening moesten houden met haperende geheugens en drie verschillende tijdzones (Guenter woont nu in San Diego aan de Amerikaanse westkust).

Peter en Guenter vulden elkaars verhalen aan en werden soms emotioneel, dan weer vrolijk van hun herinneringen aan het wonderlijke bestaan in die ruige Aziatische stad, waar tijdens de Japanse bezetting de blanke buitenlanders uiteindelijk hun macht en privileges moesten opgeven en zelf werden onderdrukt.
Tot die blanke elite behoorde ook de Nederlandse familie Hennus, die ik bij toeval ontdekte op een lijst met in de jaren veertig geïnterneerde westerlingen in Shanghai. De familie stelde de ongepubliceerde memoires van vader Hans Hennus ter beschikking en oudste dochter Betteke vertelde me haar eigen verhaal. (foto Betteke, na ontvangst eerste exemplaar)
Over Peter, Guenter, de familie Hennus en andere markante figuren die in de jaren dertig en veertig een missie hadden in China, gaat dit boek. Hoe modern en indrukwekkend Shanghai vandaag de dag ook is, vooral haar geschiedenis – een onuitputtelijke bron van bijzondere verhalen – maakt de stad uniek'.

Vrijhaven Sjanghai is verschenen bij uitgeverij Balans en is te koop voor € 19,99. Ook te bestellen als EBook!

Beluister het interview met Joan bij OVT op Radio 1 van 10 september.

En natuurlijk is Joan Veldkamp te boeken als sprankelende spreker via ZijSpreekt. Zie haar profiel.

Marga Miltenburg
8 september 2017