Zij is een bevlogen ethicus die ervan uitgaat dat iedereen diep van binnen het liefst het goede wil doen. Maar in onze cultuur wordt dat niet altijd stoer gevonden. InBeeld bij ZijSpreekt: Monique Janssens over hoe ethiek weer stoer maken.

Wat doe je in je werk?
Ik maak organisaties ethischer door de mensen aan de tand te voelen én een beroep te doen op hun innerlijke goedheid. Iedereen wil het goede doen, maar er is concurrentie van andere behoeften, zoals gemak, eergevoel en meedoen. Ik ontrafel dat proces en help met het oplossen van pijnpunten, zowel op het niveau van de mens als dat van de organisatie. In dat laatste geval heb je het bijvoorbeeld over integriteitsbeleid en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Hoe kom je op dit onderwerp?
Het heeft me altijd gefascineerd. Op mijn veertiende werd ik vegetariër, omdat ik niet mee wilde doen aan de vee-industrie. Om kringlooppapier te promoten ging ik het zonder winst verkopen op braderieën. Veel mensen hadden daar nooit van gehoord. Dat was in de jaren '70. We waren met een kleine groep onze tijd vooruit wat betreft duurzaamheid. Het is jammer dat de ogen van de samenleving niet eerder geopend zijn, maar het is nog niet te laat. 

Kun je een voorbeeld geven van je werk?
Bij de Universiteit Utrecht houd ik me bezig met het communicatiebeleid rond dierproeven, dat gestoeld is op transparantie. Die open houding was er al bij een aantal mensen, en die heb ik helpen uitbouwen naar een bredere cultuur. Journalisten laten we binnen, met camera's. We spreken met dierenactivisten, want zij kunnen ons vertellen wat we beter kunnen doen. Ik zoek altijd naar verbindende waarden: iedereen wil veilige en goede medicijnen én minder leed voor mens en dier. Daar streef je dan samen naar, in plaats van dat je elkaar tegenwerkt.

Wat voor reacties krijg je op je werk?
Het ontroert me dat ons beleid in de Tweede Kamer en op nationale en internationale congressen regelmatig als goed voorbeeld wordt genoemd. Ik hoop ook oprecht dat we hiermee een positieve invloed hebben op andere instituten.

En hoe zit dat met het stoere van ethiek?
Het goede doen vereist veel moed. Soms wil je wel het goede doen, maar heb je niet de moed om tegen je omgeving in te gaan. Ik geef handreikingen om die moed wel te vertonen en te leren voelen dat het veel stoerder is om nee te zeggen tegen een poging tot omkoping dan het geld te innen en met een duur horloge te gaan rondlopen.

Heb je nog een tip?
Doe wat vaker de tv-test. Vraag je bij een lastige beslissing af of je die op tv zou kunnen verdedigen. Als je het niet kunt uitleggen, is er mogelijk moreel iets mis. 

Monique Janssens ook boeken voor een inspirerende lezing over organisaties ethischer te maken? Bekijk haar profiel en neem contact op met ZijSpreekt.